Paweł WarownyCzeczotka jest małym ptakiem z rodziny łuszczakowatych, który wyróżnia się nie tylko swoim urokliwym wyglądem, ale również fascynującymi zwyczajami. Jej charakterystyczne czerwone czoło i czarny podbródek stanowią znaki rozpoznawcze tego gatunku, a melodyjne ćwierkanie wypełnia polskie lasy. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej życiu czeczotki, jej zwyczajom, środowisku, w którym żyje, oraz zagrożeniom, z jakimi się boryka. Dowiemy się także, jak możemy przyczynić się do ochrony tego urokliwego ptaka, aby jego śpiew nadal wzbogacał nasze krajobrazy.
Jak wygląda czeczotka?
Czeczotka (Acanthis flammea) to ruchliwy i energiczny ptak o niewielkich rozmiarach i krągłej sylwetce, nieco mniejszy od wróbla. Czeczotka grzbiet ma szaro-brązowy z podłużnym białym kreskowaniem i jaśniejszym kuprem. Samiec w sezonie godowym ma pierś i gardło w kolorze różowym oraz wyrazistą karminową plamę na czole przypominającą z wyglądu płomień dzięki czemu zawdzięcza swą łacińską nazwę (flamma – płomień). U samicy czeczotki plama ta jest nieco jaśniejsza, a w reszcie jej upierzenia dominują szarości i brązy. Ptak posiada krótki i żółtawy dziób.
Spód ciała u czeczotki jest jasny, kremowy z subtelnym kreskowaniem. Na skrzydle widać dwa równoległe białe paski.
Wymiary
- długość ciała około 13 centymetrów
- rozpiętość skrzydeł od 22 do 25 centymetrów
- masa ciała około 23 gram
Gdzie można spotkać czeczotkę?
Czeczotka występuje wyłącznie na półkuli północnej. Zamieszkują północną Europę, Syberię, Kanadę i Alaskę, a także w górach Europy Środkowej. W Polsce jest nielicznym ptakiem, kilkaset par lęgowych gniazduje głównie w Karkonoszach, Tatrach, Górach Bystrzyckich i Masywie Śnieżnika. Czeczotka pojawiła się w ostatnich latach również na wybrzeżu Bałtyku.
Ptaka bardzo ciężko wypatrzeć w okresie wiosennym i letnim, natomiast zimą, kiedy przychodzi czas migracji ta sytuacja się odwraca. Wtedy czeczotki porzucają swoje miejsca bytowania na północy i udają się tam, gdzie jest więcej pożywienia. Możemy wówczas w naszym państwie dostrzec stada składające się z kilkudziesięciu, kilkuset, a nawet kilku tysięcy ptaków. Ich ilość zależy od dostępności jedzenia: im mniej jedzenia w rejonach gniazdowania, tym ochociej ruszają w podróż, a ich stada są większe.
Pierwsze wędrujące czeczotki zjawiają się u nas już we wrześniu, a najwięcej ich wędrówek ma miejsce w listopadzie i grudniu. Przy moim karmniku zjawiły się na początku stycznia i cały ten miesiąc mogłem je podziwiać przez okno mojego mieszkania w centrum Lublina.
Biotop
Na początku sezonu wiosennego czeczotki opuszczają zatłoczone rejony Europy i udają się do okolic w sąsiedztwie koło podbiegunowego. Jej naturalnym siedliskiem jest głównie porośnięta niskimi drzewami (brzozy i wierzby) i krzewami lasotundra. Żeruje też w kosodrzewinach w obszarach górskich, a na wybrzeżu upodobała sobie zarośla w pobliżu łąk.
Czym żywi się czeczotka?
Czeczotki najchętniej odżywiają się nasionami drzew liściastych takich jak brzoza, olcha czy wierzba. Spożywają też nasiona kosówki. Nasiona wybierają za pomocą ostrego, dość wąskiego dzioba. W okresie lęgowym czeczotki żerują na owadach, pająkach i innych drobnych bezkręgowcach.
Kiedy i jak lęgną się czeczotki?
Okres lęgowy u czeczotek jest dosyć długi, zaczyna się na przełomie kwietnia i maja i trwa aż do końca lipca. W tym czasie ptaki wyprowadzają dwa lęgi, zdarza się też, że niektóre pary przystępują do trzeciego lęgu. Po okresie toków para czeczotek wspólnie podejmuje się trudu budowania gniazda. Zazwyczaj budują gniazdo wśród gałęzi drzew na wysokości nawet do 5 metrów. Nieco rzadziej zdarza się tym ptakom splatać gniazda tuż przy ziemi, takie miejsce zawsze jest dobrze ukryte.
Samica w okresie lęgowym składa od 4 do 6 jaj i wysiaduje je przez 10-12 dni, często zaczynając już przy pierwszym zniesionym jaju. W tym okresie na samcu spoczywa bardzo ważny obowiązek, mianowicie poszukiwanie pokarmu dla piskląt i partnerki. Gniazdowniki opuszczają swój dom po 14 dniach od wyklucia, ale przez kolejne kilka dni pozostają przy rodzicach. Jeżeli para postanowi wyprowadzić kolejny lęg to drugie gniazdo budowane jest głównie przez samca nim pierwsze pisklęta podrosną. Po zniesieniu jaj w drugim lęgu samica przenosi się do nowego gniazda, a samiec zajmuje się dalszym dokarmianiem piskląt w pierwszym gnieździe. Czeczotki uzyskują dojrzałość płciową w drugim roku życia. Ptaki te są monogamiczne.
Czy czeczotka jest pod ochroną?
Czeczotki w Polsce objęte są ścisłą ochroną gatunkową.