Wąsatka – ptak z dumnym wąsem

Ponieważ niedawno natknąłem się na bardzo chętną do wspólnego spaceru grupę tych ptaków postanowiłem, że dziś przedstawię Wam bliżej ich gatunek. Żeby go spotkać, trzeba wybrać się na spacer wzdłuż brzegu porośniętego trzciną i wypatrywać uroczego ptaka z charakterystycznymi, czarnymi wąsami. Wąsatka, bo o nią tutaj chodzi to ptak, którego można spotkać w naszym kraju przez cały rok, ale wcale nie jest to proste.

• Wąsatka – opis ptaka
• Wymiary
• Występowanie
• Biotop – czyli gdzie szukać wąsatki?
• Wąsatka – lęgi, jajka, gniazdo
• Ciekawostki
• Ochrona gatunkowa

Wąsatka – opis ptaka

Wąsatka (Panurus biarmicus) to gatunek małego ptaka z rodziny wąsatek, której jest jedynym przedstawicielem. Wielkością przypomina sikorkę bogatkę z długim ogonem. Ptaki obu płci upierzone są w kolorze rudobrązowym, spotkałem się jednak również z określeniem, że jest to kolor cynamonowy. Sami zdecydujcie, które określenie jest bardziej trafne.

Dymorfizm płciowy u wąsatki jest bardzo wyraźny. Samca można odróżnić od samicy tym, że posiada popielatą głowę, czarne podogonie oraz piękne czarne plamy przypominające wąsy zaczynające się pod oczami w okolicy dzioba. Stąd właśnie wzięła się polska nazwa tego ptaka. Samica jest bardziej jednolita i nie posiada wąsów 😉 Obie płcie mają czarno-biało-brązowy rysunek na skrzydłach oraz żółte oczy i dziób.

Wymiary

• długość ciała – około 15 do 18 centymetrów
• rozpiętość skrzydeł – 13 – 16 centymetrów
• masa ciała – około 14 gram

Występowanie

Wąsatka to ptak, którego areał występowania to głównie Azja. Można je obserwować od Chin, przez Azję Środkową, Azję Mniejszą, aż po Ukrainę i Polskę. W Europie Zachodniej wąsatka występuje miejscowo we Włoszech, zachodniej Francji, na południowo-wschodnim wybrzeżu Hiszpanii, na południu Wielkiej Brytanii oraz południu półwyspu Skandynawskiego.

Zastanawiasz się gdzie wybrać się na ptaki – Przewodnik – Gdzie na ptaki – Lubelszczyzna

W Polsce największe kolonie wąsatek spotyka się na zachodzie. Są one tam miejscowo liczne. Populacje w pozostałej części kraju określa się jako nieliczny lub bardzo nieliczny ptak lęgowy spotykany w zasadzie tylko na niżu.

Biotop – czyli gdzie szukać wąsatki?

Wąsatka jest to gatunek ptaka, który jest bardzo przywiązany do określonego biotopu i próżno szukać go w miejscach nie spełniających określonych cech. Ptak ten gniazduje, żeruje i spędza prawie całe swoje życie w rozległych trzcinowiskach przy różnego rodzaju zbiornikach wodnych. Mogą to być jeziora, stawy, starorzecza – rzadziej ale również rzeki i strumienie. Najlepiej, aby były to tereny oddalone od działalności ludzkiej, choć często widuje się je na stawach hodowlanych ryb. Do bytności wąsatki potrzebne są szuwary i trzcinowiska – a mimo to raczej nie spotyka się ich na obszarach bagiennych.

Wąsatka – lęgi, jajka, gniazdo

Wąsatka, jeśli warunki na to pozwalają wyprowadza dwa lęgi w ciągu roku. Pierwszy pod koniec kwietnia, drugi w czerwcu. Ptaki dobierają się w pary i budują gniazdo w kształcie półkuli, nisko w trzcinach, zazwyczaj ukryte w gęstej kępie. Gniazdo zbudowane jest z szerokich liści pałki wodnej oraz trzcin. Wnętrze gniazda zawsze wyściełane jest suchymi kwiatostanami trzciny, ale można znaleźć tam również puch pałki wodnej, włosie i rybie łuski.

W okresie lęgowym u wąsatek następuje zauważalna zmiana w zachowaniu, w tym czasie niezwykle towarzyskie i nieustannie nawołujące się ptaki milkną. Samica po zapłodnieniu składa od 5 do 7 jaj. Jajka wąsatki mają wymiary około 18×14 mm i są białe z małą ilością brązowych ciapek i żyłek.

Po około 12 dniach wysiadywania wykluwają się pisklęta, które są typowymi gniazdownikami. Są on dokarmiane przez rodziców w gnieździe przez okres zazwyczaj krótszy niż dwa tygodnie. Po tym czasie młode wąsatki opuszczają gniazdo i podejmują pierwsze próby samodzielnego zdobycia pożywienia. W okresie wiosenno-letnim są to owady i bezkręgowce. W zimie i podczas jesieni wąsatka żywi się nasionami trzcin.

Ciekawostki

• Wąsatki podczas zimy, aby ułatwić sobie trawienie zjedzonych nasion trzcin połykają drobne kamyczki.
• Gatunek ten został wydzielony do osobnej rodziny wąsatek stosunkowo niedawno. Wcześniej był zaliczany do rodzin – ogoniatek, pokrzewek a nawet do rodziny tymaliowatych.
• Wąsatka pomimo, że zostaje u nas na zimę, jest szczególnie wrażliwa na wahania temperatur i załamania pogody. Nagłe powroty zimy wiosną lub przedłużające się silne przymrozki często są powodem śmierci nawet całych kolonii tych ptaków.
• Wąsatki to bardzo towarzyskie ptaki, przez cały rok trzymają się w grupach po kilkanaście osobników. Nie wykazuje one żadnych oznak terytorializmu.
• Pomimo, że wąsatki porównuje się wyglądem do sikor, najbliżej są one spokrewnione ze skowronkami.
• Wąsatka co prawda wie, jak dbać o swój wons, jeśli Ty nie wiesz zajrzyj na blog Popraw wONs

Ochrona gatunkowa

Ze względu na utratę siedlisk, niską populację oraz dużą wrażliwość na zmienną pogodę wąsatka – Panurus biarmicus – jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Bibliografia i przypisy:

• http://www.ornis-polonica.pl/_pdf/OP_2011_4_247-254.pdf
• https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%85satka
• Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.). 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985–2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław