Zaskroniec zwyczajny – najpospolitszy wąż w Polsce

Wiosna nawiedziła nas już w pełni, a to oznacza, że lada moment z zimowej hibernacji będzie budzić się coraz więcej zwierząt. Jednym z nich jest najpospolitszy w Polsce zaskroniec zwyczajny. Dziś zapraszam do artykułu, w którym dowiesz się jak wygląda zaskroniec, jakie ma zwyczaje i jak odróżnić go od groźnej żmii.

• Zaskroniec zwyczajny – Natrix natrix
• Jak wygląda zaskroniec
  • Wymiary
• Zaskroniec – występowanie
• Zwyczaje węża
• Rozmnażanie
• Zaskroniec – lubię to!
• Zaskroniec zwyczajny – ochrona

Zaskroniec zwyczajny – Natrix natrix

Liczba spotykanych w Polsce gatunków gadów nie powala. Możemy w Polsce spotkać kilka gatunków jaszczurek, żółwia błotnego i 4 gatunków węży. Jednym z najczęściej spotykanych przedstawicieli gadów w Polsce jest właśnie zaskroniec zwyczajny.

Jak wygląda zaskroniec?

Zaskrońce to węże z rodziny połozowatych. Swoją polską nazwę zyskał dzięki charakterystycznym żółtym plamom umieszczonym na głowie węża, za skroniami. Żółte plamy to najprostszy sposób na rozróżnienie zaskrońca od żmii. Jednak mimo to często pada on ofiarą przestraszonych ludzi. Strach przed jadowitym ukąszeniem żmii jest na tyle duży, że wiele osób, zabija spotkane zaskrońce… na wszelki wypadek.

Jeżeli ułożenie głowy nie pozwala dostrzec żółtych plam zaskrońca można również rozpoznać po szarozielonych lub brązowozielonych łuskach na grzebiecie i kremowobiałych na brzuchu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że łuski zaskrońca są dość drobne, a ich układ, w odróżnieniu do jadowitej żmii nie tworzy wzoru na grzbiecie. Grzbiet zazwyczaj jest ciemniejszy niż reszta ciała.

Wymiary

• Długość ciała zależna od płci:
  • samice – około 1,5 metra długości
  • samce – około metra długości, choć zdarzają się większe okazy

Zaskroniec – występowanie

W Polsce możemy spotkać tego węża na terenie całego kraju. Jest to najliczniejszy przedstawiciel węży w Europie. Poza Szkocją, Irlandią, Kretą i północną częścią Skandynawii można je spotkać na całym Starym Kontynencie. Poza Europą zaskrońce żyją również w północno-zachodniej części Azji i południowej Afryce.

Zaskroniec zwyczajny jest gatunkiem pospolitym występującym licznie głównie na nizinach. Na swoje siedliska upodobały sobie one tereny podmokłe. Bagna, okolice rzek, jezior, zalewów, oczek wodnych. Mniej licznie, ale można je spotkać również nad morzem.

Pomimo, że zaskrońce unikają ludzi na czasami można spotkać je w pobliżu jednorodzinnych domów. Szczególnie na wsiach występują one w okolicach gospodarstw gdzie żerują na czyniących szkody gryzoniach – myszy, nornice.

Zwyczaje węża

Zaskroniec zwyczajny to wąż zupełnie nie jadowity, żywi się rybami, małymi gryzoniami i płazami. Na swoje ofiary wybiera wyłącznie żywe (poruszające się) zwierzęta, które żywcem połyka w całości. Jest on zatem całkowicie nie groźny dla ludzi i stroni on od kontaktów z nami.

Upodobanie do podmokłych terenów ma swoje powody. Zaskrońce to wyśmienici pływacy, mniej chętnie, ale potrafią również nurkować.

Zaatakowany zaskroniec zwyczajny zawsze będzie próbował uciekać. Jeżeli jednak ucieczka jest niemożliwa będzie on udawał martwego oraz wypuści okrutnie śmierdzącą maź, która również ma zniechęcić napastnika.

Jeśli macie życzenie obserwować te piękne węże, warto wybrać się na podmokłe łąki i bagna wiosną. Należy szukać miejsc wyeksponowanych na promienie słoneczne, ponieważ zmiennocieplne węże wygrzewają się po zimie podnosząc temperaturę ciała.

Rozmnażanie

Jeżeli w okolicach kwietnia napotkacie na duże kłębowiska splecionych węży to macie szczęście obserwować ich seks grupowy. Uczestniczy w nim zazwyczaj jedna samica i kilku samców. Zapłodniona samica składa jaja zazwyczaj na przełomie czerwca i lipca. Najczęściej wybiera ona szczeliny w spróchniałych powalonych drzewach, kompostowniki, sterty gnijących liści. Musi być miękko i wilgotno.

Zdarza się również, że do godów dochodzi późnym latem lub jesienią. Wówczas zapłodniona samica przechodzi w zimie w stan letargu, a jaja składa wczesną wiosną. Ilość jaj może wahać się od kilku do kilkudziesięciu.

Zaskroniec – pożyteczny gad

Zaskroniec zwyczajny to pożyteczny gad. Jak już przytoczyłem powyżej często pojawia się on w okolicach gospodarstw gdzie żeruje na szkodnikach. Poza tym, że sam wyjada niechciane w naszym pobliżu zwierzęta, sam jest pożywieniem dla wielu gatunków, również rzadkich.

Młode zaskrońce padają ofiarą ryb, żab i ptaków, dorosłe często są pożywieniem bocianów białych i ich zagrożonych kuzynów bocianów czarnych. Napotkanym wężem nie pogardzą również lisy, borsuki, kuny, jenoty, myszołowy i czaple.

Jednak nadal największym zagrożeniem dla tych wspaniałych stworzeń jesteśmy my! Jak wszystkie inne węże zaskrońce cierpią z powodu niewiedzy ludzi, którzy zabijają je myląc je ze żmiją zygzakowatą. Jesienią wiele z nich wygrzewa się na ciepłym asfalcie, co często kończy się śmiercią pod kołami samochodu. Na liczebność tych węży ma również wpływ postępujące zanieczyszczenie środowiska i niszczenie ich naturalnych siedlisk.

Zaskroniec zwyczajny – ochrona

Zaskrońce są w Polsce objęte częściową ochroną gatunkową.

Więcej o spotkanych przeze mnie wężach, żółwiach i jaszczurkach znajdziesz w kategorii – Gady