Padalec zwyczajny – opis, charakterystyka, występowanie

Padalec zwyczajny (Anguis fragilis) – beznoga jaszczurka z rodziny padalcowatych.

• Padalec zwyczajny – występowanie
• Padalec zwyczajny – charakterystyka
• Tryb życia padalca
• Żerowanie
• Biotop i występowanie
• Padalec zwyczajny – ochrona gatunkowa

Padalec zwyczajny – występowanie

Padalca zwyczajnego można spotkać na niemal całym kontynencie europejskim. W Polsce jest to gad rozpowszechniony na terenie całego kraju i występuje licznie, choć bywał i bywa tępiony na skutek mylenia go z jadowitą żmiją zygzakowatą.

Padalec zwyczajny – charakterystyka

Z powodu jego wyglądu wiele osób mylnie bierze padalca za węża. Jest to jednak beznoga jaszczurka, której kończyny uległy uwstecznieniu do tego stopnia, że stały się narządem szczątkowym. Najczęściej padalce spotyka się w brązowym ubarwieniu można jednak spotkać je również w odcieniach szarych czy żółtawych.

Padalec zwyczajny jest jednym z przykładów postępujących zmian ewolucyjnych w żywym organizmie. Przodków dzisiejszego padalca nie sposób było pomylić z wężem, ponieważ posiadał on kończyny. W układzie kostnym współczesnego padalca znajdziemy natomiast ślady kończyn w postaci pozostałości pasa biodrowego i barkowego.

Padalec zwyczajny jest mylony z innymi gadami, ponieważ bardzo przypomina węża. Często jest brany za zaskrońca czy nawet żmiję zygzakowatą. Tymczasem odróżnienie padalca od obu powyższych gatunków jest banalnie proste. Jest on dużo mniejszy. Ciało dorosłego padalca to zazwyczaj około 40-45 centymetrów, maksymalnie stwierdzono osobniki o długości 50 centymetrów. Samiec zaskrońca jest od niego dwukrotnie większy, około 1 metra długości, a samica to aż 1,5 metra żywego węża 😉 Żmija za to dochodzi rozmiarów około 90 centymetrów.

Ogon padalca jest zaokrąglony i kończy się drobnym kolcem. Podobnie jak inne jaszczurki padalec w sytuacji zagrożenia może odrzucić ogon, który po jakimś czasie i tak odrośnie.

Mała baba jak palec, a zła jak padalec.

Polskie przysłowie

Tryb życia padalca

Padalec zwyczajny jest aktywny od lutego do października. W okresach zimy zapada w sen, często dzieląc kryjówkę z innymi gadami – jaszczurkami zwinkami, wężami i innymi padalcami. W bezpiecznej i dogodnej norze może zimować nawet 100 padalców. Na kryjówkę najczęściej wybierane są nory, szczeliny skalne, wnęki w obumarłych drzewach.

W Polsce pierwsze padalce można spotkać około marca, o ile dopisuje dobra pogoda. Po niedługim czasie po przebudzeniu ze snu zimowego padalce zaczynają gody. Sezon rozrodczy zaczyna się na początku maja. Jeden miot może liczyć od 8 do 12 młodych około 3 centymetrowych jaszczurek.

Padalce są aktywne najczęściej wieczorem oraz w nocy, choć można je spotkać również podczas ciepłych poranków. Niekiedy kiedy skłoni je ku temu głód, są one aktywne również podczas dnia.

Żerowanie

Padalec zwyczajny żywi się najczęściej nagimi (bez skorupy) ślimakami, dżdżownicami, pająkami, larwami owadów. Posiłek jaszczurki trwa dość długo. Ponieważ nie poruszają się one zbyt szybko czy zwinnie dość długo obserwują swoją ofiarę z bliska. Następnie atakują i połykają, co zajmuje nawet do piętnastu minut. To jednak nadal nie wszystko. Po posiłku jaszczurka musi zadbać o higienę i usunąć z pyszczka śluz i zanieczyszczenia. Robi to pocierając pyszczkiem o podłoże.

Padalce z powodu swoich dość niezdarnych ruchów i powolnego poruszania często same stają się pożywieniem innych zwierząt. Należą one do menu bociana, czapli, lisa, borsuka, kuny, jenota, gniewosza plamistego, kruka, ptaków drapieżnych, dzików i sów.

Biotop i występowanie

Tego uroczego gada możemy spotkać w niemal całej Europie. Na północy można go spotkać w Finlandii i Szwecji do granicy równoleżnika 67° N. Poza północą Skandynawii, Irlandią i południem Hiszpanii można je spotkać w całej Europie. Południowa i wschodnia granica występowania padalca to odpowiednio: Algieria i Azja Mniejsza na wschodzie.

Padalca można spotkać w terenach zadrzewionych, jednocześnie oferujących dostęp do promieni słońca. Będą to zatem słoneczne polany, skraje lasów i brzegi śródleśnych jezior oraz widne lasy. Najczęściej będą to miejsca o silnie zarośniętym podszyciu, oferującym dużą ilość kryjówek. Np. leśne polany porośnięte paprocią, miejsca w których leżą butwiejące drzewa.

Jaszczurka ta nie występuje w wysokich górach. Można go spotkać w Tatrach maksymalnie na wysokości około 1100 metrów nad poziomem morza. Wyżej występuje na Bałkanach około 1500-1800 metrów nad poziomem morza oraz w Alpach gdzie widuje się go nawet na wysokości 2000 metrów nad poziomem morza.

Padalec zwyczajny – ochrona gatunkowa

W Polsce padalec zwyczajny od 8 października 2014 roku objęty jest częściową ochroną gatunkową.