Łęczak – jak wygląda, gdzie żyje i co je łęczak?

Jeśli lubisz fotografować ptaki wodne to przed wiosną koniecznie powinieneś poznać ten gatunek. Łęczak to łatwy do obserwacji ptak, którego bez problemu znajdziesz podczas wiosennych migracji na terenach podmokłych. Dowiedz się jak wygląda łęczak, aby rozróżnić go spośród innych gatunków, do których jest bardzo podobny. Przeczytaj o tym czym żywi się ptak, aby wiedzieć jak najłatwiej zasadzić się na fotografowanie tego gatunku. Przed Tobą pełny poradnik na temat łęczka, zapraszam do lektury.

• Jak wygląda łęczak?
• Zasięg występowania
• Biotop
• Jak i gdzie obserwować łęczaka?
• Czym żywi się łęczak?
• Zwyczaje godowe
• Ochrona gatunkowa
• Ciekawostki

Jak wygląda łęczak?

Łęczak (Tringa glareola) (wood sandpipper – eng.), dawniej nazywany brodźcem leśnym lub trawnikiem to wędrowny ptak brodzący z rodziny bekasowatych. Jest to średniej wielkości ptak, w szacie godowej wierzch ciała ma barwę brązową z jasnymi plamkami. W szacie spoczynkowej plamy na wierzchu ciała ciemnieją i przybierają rdzawą barwę. Dziób ciemny o średniej długości. Spód ciała i kuper u łęczaka są białe. Nogi długie, żółte.¹

Bardzo podobny do łęczaka jest jego bliski kuzyn samotnik. Te dwa gatunki najłatwiej rozróżnić porównując sylwetkę, długość nóg, pierś i brew. Łęczak jest bardziej krępy i ma krótsze nogi niż samotnik. Dodatkowo u samotnika pierś jest ciemniejsza a przejście z ciemnej piersi do jasnego podbrzusza jest dużo bardziej wyraźne. Warto również zwrócić uwagę na brew ptaka, u łęczaka brew powinna być wyraźna i jasna.

U łęczaka nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy.

Wymiary

• długość ciała od 20 do 23 centymetrów
• rozpiętość skrzydeł około 40 centymetrów
• masa ciała około 50–80 gramów

Zasięg występowania

Gatunek ten zamieszkuje północną Eurazję od środkowej Europy aż po Wyspo Komandorskie na Morzu Beringa. Po sezonie lęgowym opuszcza zimną północ i wędruje na zimowiska znajdujące się w pasie tropikalnych i subtropikalnym Afryki oraz w południowej części Azji i w Oceanii. Migracje tego gatunku odbywają się na przełomie kwietnia i maja na wiosnę oraz na przestrzeni od lipa do października jesienią.

W Polsce jest to skrajnie nieliczny ptak lęgowy. Dawniej wyprowadzał lęgi w naszym kraju dość licznie, jednak ze względu na intensyfikacje rolnictwa, liczne melioracje, osuszanie bagien i torfowisk praktycznie całkowicie zanikł. Od 2009 roku pojawiają się pojedyncze stwierdzenia lęgu tego gatunku pochodzące z nad Biebrzy, Bielawskich Bagien i zbiornika Turawskiego na Śląsku.

Biotop

Typowym obszarem występowania dla tego gatunku jest tundra i lasotundra, w tym obszarze biotopem są bagna, torfowiska, tereny podmokłe i brzegi zbiorników i cieków wodnych.²

Podczas migracji łęczaki można spotkać w Polsce bardzo licznie. Jest to najliczniejszy z brodźców wędrujących przez nasz kraj. Należy ich szukać w pobliżu wody. Mogą to być płytkie stawy, zalewy, brzegi rzek, bagna, torfowiska i zalane wodą roztopową łąki.

Jak i gdzie obserwować łęczaka?

Jak wyżej wspomniano łęczak jest najliczniejszy w Polsce podczas migracji, wiosną i jesienią. Zdarzają się również obserwacje w środku sezonu, są one jednak dość nieliczne, najczęściej dotyczące ptaków, które nie podchodzą do lęgów w danym roku.

Obserwację i fotografię tego gatunku można dość dobrze zaplanować, ponieważ jest on bardzo przewidywalny. Zlokalizować go można szukając na mulistych płytkich wodach, brzegach zbiorników wodnych i zalanych łąkach. Ptaki te poszukują pożywienia brodząc brzegami takich podmokłych terenów przemierzając je wzdłuż i wszerz. Podczas żerowania są dość ruchliwe, więc w celach fotografii najlepiej położyć się blisko takiego brzegu i zwyczajnie poczekać. Ptaki podczas poszukiwania pożywienia prawdopodobnie same do nas podejdą na bliską odległość dogodną do fotografii.

Czym żywi się łęczak?

Głównym pożywieniem łęczaka są owady i ich larwy kryjące są w mule i błocie lub żyjące na nim. Poza terenami lęgowymi ptaki żywią się również skorupiakami, bezkręgowcami i mięczakami.

Ptaki poszukują pożywienia w sposób typowy dla ptaków brodzących. Przemierzają płytką wodę, wilgotne łąki, błota i odsłonięty muł wybierając dziobem pożywienie z jego powierzchni. Podczas żeru są mało płochliwe i nie zwracają zbytniej uwagi na ewentualnych fotografów czatujących na idealny kadr.

Zwyczaje godowe

Łęczak swoje świetnie zamaskowane gniazdo na ziemi, choć zdarzyły się stwierdzenia gniazdowania na drzewach w starych gniazdach drozdów. Zazwyczaj gniazdo ma około 11 centymetrów średnicy. Samica składa do gniazda 4 jaja³, najczęściej na przełomie maja i czerwca. Para ptaków wspólnie wysiaduje jaja przez około 3 tygodnie. Po tym czasie wykluwają się pisklęta, które są typowymi zagniazdownikami. Początkowo młodym pokoleniem opiekują się oboje z rodziców, natomiast po około 10 dniach, obowiązek spada na samca. Młode dojrzewają do zdolności lotu już po około 30 dniach po wykluciu.

Gatunek ten podchodzi do lęgów raz w roku. Podczas okresu lęgowego ptaki te są mocno terytorialne i bywają agresywne wobec intruzów.

Ochrona gatunkowa

W Polsce objęty ochroną ścisłą, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ten gatunek za najmniejszej troski. Światowa populacja gatunku szacowana jest 3,1 do 3,5 milionów osobników. Trend populacji stały.⁴

Ciekawostki

• Łęczak to ptak, który bardzo skrupulatnie przygotowuje się do migracji, może on zgromadzić około 50% swojej masy w postaci zapasów potrzebnych jako paliwo do lotu.
• Ptaki te mogą pokonywać dystans nawet do 4500 km bez lądowania.⁵
• U tego gatunku nie wyróżnia się podgatunków.
• Podczas migracji łęczaki można spotkać w dużych, zwartych stadach. Często migrują one z innymi ptakami, najczęściej siewkowymi.
• Łęczaki mają bardzo efektowne loty godowe – w okresie lęgowym samce wykonują skomplikowany lot pokazowy, aby przyciągnąć samice. Pokaz obejmuje samca lecącego wysoko w powietrze, a następnie opadającego spiralnie w dół z wysoko uniesionymi skrzydłami.

Bibliografia i przypisy

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81%C4%99czak
2. http://ptaki.info/%C5%82%C4%99czak
3. Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z., Chodkiewicz T. (red.): Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny. Wydanie 2. Warszawa: GIOŚ, 2015
4. Tringa glareola, – The IUCN Red List of Threatened Species – https://www.iucnredlist.org/species/22693247/86689640
5. VanderWerf, Eric A. (2006). „Observations on the birds of Kwajalein Atoll, including six new species records for the Marshall Islands” 221–237