Bóbr europejski – Castor fiber – zwany także bobrem zwyczajnym, wschodnim i rzecznym, to największy z gryzoni Polski i Europy. Jeszcze niedawno ten gatunek ssaka stał w Polsce i Europie na granicy wyginięcia. Dziś coraz częściej możemy spotkać bobra lub ślady jego działalności nawet w miastach.

Bóbr europejski
Bóbr europejski

Bóbr europejski – charakterystyka

Bóbr to duży gryzoń o opływowym kształcie ciała, z dużą głową wyrastającą z korpusu niemal bez zaznaczenia szyi. Grube futro występuje w różnych barwach, od czarnego, przez odcienie brązu, aż po jasne. Co ciekawe futro bobra jest bardzo gęste, na jednym centymetrze skóry wyrasta nawet do 23 tysięcy włosów. Futro dzieli się na krótkie, około 2 centymetrowe włosy puchowe, oraz włosy okrywowe dorastające do 7 centymetrów. Włosy okrywowe są cieńsze u nasady, a grubsze przy końcu. Sprawia to, że futro jest świetnym izolatorem od zimnej wody.

Bóbr europejski posiada dwie bardzo charakterystyczne cechy. Są to wielkie siekacze oraz płaski pokryty zrogowaciałą łuską ogon.

Siekacze bobra to jego niezbędne narzędzie, dzięki któremu wykonuje swoje sławne tamy i żeremia. Siła nacisku uzębienia bobra to kilka ton na centymetr kwadratowy. Sprawia to, że są one zdolne ścinać nawet drzewa o najtwardszym drewnie, jak buk czy grab. Dolne siekacze dorastają nawet 15 centymetrów długości. Bobrze zęby rosną całe życie, dlatego ścinanie drzew służy nie tylko pozyskaniu budulca na tamy i schronienie, ale również ich ścieraniu, aby nie urosły zbyt długie.

Ogon bobra europejskiego to równie ciekawy narząd. Spłaszczony kształt ogona ułatwia sterowanie podczas pływania oraz stanowi podporę kiedy zwierzę wyjdzie na ląd. Jest organem termoregulującym oraz stanowi naturalny magazyn tłuszczu.

Bóbr europejski – wymiary

  • masa ciała dochodzi nawet do 29 kilogramów
  • długość ciała u dorosłego osobnika to nawet 110 centymetrów

Tryb życia

Bóbr wiedzie nocny tryb życia, szczyt aktywności przypada mniej więcej na godziny 22-23 i maleje im bliżej świtu. Dlatego najłatwiej spotkać te zwierzęta późnym wieczorem lub o samym poranku. W czasie dnia, bobry spędzają czas w swoich schronieniach – norach, żeremiach.

Bóbr europejski

Bobry nie zapadają w sen zimowy. Mroźne dni najczęściej spędzają w komorze wspólnej nory lub żeremia gdzie wspólnie się ogrzewają. Dzięki czemu temperatura w komorze nie spada zazwyczaj poniżej 0. Po pokarm w formie drobnych gałązek wybierają się nocą, znalezione gałęzie zaciągają do schronienia gdzie odbywa się konsumpcja.

Żeremie i nora

Schronieniem bobra są żeremia i nory. Żeremie to zazwyczaj nora lub wgłębienie w ziemi przy brzegu cieku wodnego, które przykrywane są stosem ściętych gałęzi, darnią oraz mułem. W ten sposób powstają charakterystyczne stosy gałęzi.

Podstawa stosu żeremi może sięgać nawet do 20 metrów, a wysokość aż do 3 metrów. Zależy to często od wielkości komory głównej, w której mieszka cała bobrza rodzina.

bóbr europejski - żeremie
Żeremie bobra europejskiego

Ulepszanie i drobne prace naprawcze przy schronieniu bobry prowadzą codziennie. Często używają do tego budulca w postaci pozostałości pokarmu. Najczęściej są to ogołocone z liści i kory grubsze gałęzie. Bobrza ekipa remontowo-budowlana najwięcej pracy ma na jesieni. Wzmacniają wtedy schronienie przed nadchodzącą zimą.

Wnętrze żeremia składa się z jednej wspólnej komory, z której zazwyczaj prowadzi kilka wyjść bezpośrednio pod poziom wody. Bobry myślą nawet o wentylacji, pozostawiając w suficie kilka luźno ułożonych gałęzi. Przestrzenią pomiędzy nimi ulatnia się wilgoć z wnętrza komory, która usłana jest suchymi roślinami i wiórami.

Tama

Bobry to jedne z nielicznych zwierząt, które potrafią dostosować otoczenie do swoich potrzeb. Aby uzyskać odpowiednie dla siebie tereny zalewowe, w których uzyskają dostęp do żywych drzew zaraz przy brzegu wody, budują tamy. Do ich wzniesienia używają gałęzi, mułu, darni oraz kamieni.

W wybranym przez siebie miejscu cieku wodnego mocują w dnie pionowe gałęzie, które służą jako trzony tamy, o które następnie opierane są poprzeczne gałęzie. Taka struktura następnie uszczelniana jest mułem, darnią i kamieniami.

bóbr europejski

Bobry to prawdziwi inżynierowie, jeżeli chcą uzyskać większy teren zalewowy budują system tam. Które kolejno spiętrzają wodę i spowalniają jej spływ, przez co ta zalewa coraz większy obszar. Zalewiska to naturalny sposób na walkę z suszą. Wolniej spływająca woda w większej ilości spływa do wód gruntowych, co z kolei zasila nasze studnie głębinowe.

Budownicza działalność bobrów przynosi niestety również szkody gospodarcze. Zalane tereny uprawne, ścięte drzewa gospodarcze, uszkodzone groble – to wycinek szkód jakie mogą spowodować. Za szkody wyrządzone przez bobry odpowiada Skarb Państwa.

Jak zabijesz bobra nie będziesz miał dobra

Staropolskie przysłowie

miejsce żerowania bobrów - Rezerwat Piskory
Miejsce żerowania bobrów – Rezerwat Piskory

Bobrze gody

Gody odbywają się zimą, w styczniu i lutym. Do godów przystępują osobniki w wieku pomiędzy 3 a 10 rokiem życia. Ciąża trwa około 105 dni. Młode bobry przychodzą więc na świat około maja lub czerwca.

Noworodek bobra europejskiego waży około pół kilo, ale bardzo szybko rosną. Dzienny przyrost masy ciała to nawet 50 gram (10% wagi noworodka). Opiekę nad młodymi bobrami sprawują rodzice oraz rodzeństwo. W bobrzej żeremi gnieżdżą się bowiem całe rodziny.

Ciekawostki o bobrach

  • Bóbr europejski posiada dodatkową przeźroczystą powiekę, dzięki niej pływanie pod wodą z otwartymi oczami jest dla niego bezpieczne. Dodatkowa powieka chroni wrażliwe oko.
  • Zęby bobra to bardzo specjalistyczne narzędzie. Dzięki dodatkowej warstwie szkliwa ostrzą się one same, są wystarczająco twarde, żeby ściąć grube drzewo, a dzięki bardzo rozbudowanemu unerwieniu dolnych siekaczy, bóbr może posługiwać się nimi bardzo precyzyjnie i delikatnie – jeśli tego potrzebuje.
  • Podczas nurkowania wargi bobra zamykają się pozostawiając zęby na wierzchu. Dzięki temu zwierzę bez problemu może wciągać pod wodę ścięte gałęzie i zanosić je do schronienia.
  • Bóbr europejski może przebywać pod wodą bez uzupełniania zapasu tlenu nawet do 15 minut!
  • Stosunek masy ciała do masy mózgu bobra europejskiego jest największy wśród wszystkich gryzoni. Zwierzęta te dzięki temu opanowały wiele umiejętności, potrafią przewidywać, planować i konstruować ułatwiające im życie budowle – tamy, schody itd.
  • Futro bobra jest niezwykle gęste, na 1 cm kwadratowy ciała może przypadać nawet 23 tysiące włosów!

Ochrona prawna

Bóbr europejski w Polsce objęty jest częściową ochroną gatunkową. Widnieje on na liście zwierząt warunkowo możliwych do pozyskania przez odstrzał z broni myśliwskiej oraz chwytanie w pułapki żywołowne.

Przydatne linki:

Oceń treść
[Głosów: 20 Średnia ocena: 5]