Kropiatka – skryty ptak bagien i podmokłych łąk

Fascynujący świat ptaków jest domem dla wielu różnych gatunków, z których każdy ma swoje unikalne cechy. W tym artykule opowiem Wam małym i nieuchwytnym ptaku zamieszkującym bagna i podmokłe łąki. Przed Wami kropiatka, uroczy, ale bardzo skryty ptak z rodziny chruścieli. Z artykułu dowiecie się, jak wygląda i żyje kropiatka. Zapraszam do lektury!

• Jak wygląda kropiatka?
• Występowanie
• Biotop
• Zachowanie
• Głos kropiatki
• Czym żywi się kropiatka?
• Zwyczaje lęgowe
• Ochrona gatunkowa
• Ciekawostki

Jak wygląda kropiatka?

Kropiatka (porzana porzana łac.) to mały ptak z rodziny chruścieli. Jego polska nazwa wzięła się od bardzo charakterystycznych plamek pokrywających oliwkowo brązowy wierzch ciała. Ptak ten ma szare boki ciała, gardła i głowy, pokryte są one drobnymi jasnymi plamkami. Wierzch ciała jest wyraźnie brązowy i również jest pokryty kropkami tyle, że czarnymi. Dziób dość krótki, pomarańczowy u nasady, zielony w środku i szary na końcu. Kropiatka ma dość długie zielonkawoszare nogi zakończone dużymi stopami, dzięki którym może swobodnie poruszać się po grząskim terenie. Charakterystyczną cechą kropiatki są brązowożółte pióra podogonowe.

Oko kropiatki to czarna źrenica z brązową tęczówką. Warto również zwrócić uwagę na krótki, ale bardzo często postawiony niemal do pionu ogon. U tego gatunku brak wyraźnego dymorfizmu płciowego utrudnia rozróżnienie samca od samicy.

Gatunek ten może być mylony z innymi ptakami z rodziny chruścieli. Szczególnie z zielonką lub karliczką. Kropiatka odróżnia się jednak od swoich kuzynów, ponieważ zarówno zielonka i karliczka mają spód ciała jednolicie szary, bez wielu kropek i plamek, jak to u kropiatki.

Wymiary

• rozpiętość skrzydeł od 37 do 42 centymetrów,
• długość ciała około 22–24 centymetrów,
• masa od 55 do nawet 155 gramów

Występowanie

Zasięg występowania kropiatki to teren od Europy na zachodzie, po środkową część Finlandii na północy, Mongolię i Chiny na wschodzie i Iran na południu. Są to tereny, na których gatunek ten przystępuje do lęgu. Jednak ponieważ jest to ptak wędrowny, można go również spotkać na zimowiskach, które znajdują się we wschodniej i południowe Afryce (w północnych częściach kontynentu Afrykańskiego widuje się je na przelotach) oraz w Indiach.¹

W Polsce można je spotkać na nizinach, na wschód od Wisły jest to gatunek nieliczny, a na zachód od królowej Polskich rzek jest to gatunek naprawdę rzadki. Swoje obserwacje tego gatunku prowadziłem na podmokłych łąkach Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz na bagnach Polesia.

Biotop

Kropiatka to ptak ściśle związany z terenami podmokłymi obfitującymi w duże muliste przestrzenie. Można je obserwować w miejscach o bardzo grząskim podłożu, najczęściej na skraju gęstej roślinności, z której wychodzą tylko w poszukiwaniu pożywienia. Jeśli planujesz poszukiwania kropiatki, sprawdź okoliczne bagna, podmokłe łąki, muliste brzegi leniwie płynących rzek oraz płytkie zarośnięte zbiorniki wodne.²

Zachowanie

Gatunek ten nie należy do najłatwiejszych do obserwacji, a jeszcze trudniejszy do fotografowania. Kropiatka słynie z bardzo skrytego trybu życia, co w połączeniu z trudno dostępnym i niegościnnym terenem sprawia, że obserwacja tego gatunku to duże wyzwanie. Do tego należy jeszcze dodać, że ptak ten preferuje aktywność o zmroku, najlepszą porą dnia na spotkanie jej to chwile przed i po wschodzie słońca kiedy ptak udaje się na żer.

Głos kropiatki

Jeśli zaś znajdziesz się w terenie, w którym ten ptak występuje, nie powinieneś mieć większych problemów z usłyszeniem go, o ile słuchasz o odpowiedniej porze. Kropiatka wydaje z siebie charakterystyczne, powtarzane kilkukrotnie gwizdy. Najczęściej można usłyszeć je wiosną i latem późnym wieczorem oraz w nocy.

Poniżej możesz posłuchać jak brzmi kropiatka. Nagranie pochodzi z portalu xeno-canto.org, jego autorem jest Fabian Chèvremont.

Czym żywi się kropiatka?

Kropiatka żeruje na mulistych i grząskich terenach, obfitujących w drobne owady, bezkręgowce i larwy. Chętnie zjada drobne ślimaki, a swoją dietę uzupełnia nasionami i zieleninką. Ptak najczęściej stołuje się na skraju gęstych zarośli, do których w razie zagrożenia może w mgnieniu oka przebiec. Spłoszone kropiatki polegają głównie na swoich długich nogach, licząc również na to, że ewentualny drapieżnik nie będzie tak sprawny w bieganiu po bagnie.

Kropiatki są wszystkożerne i odżywiają się różnymi organizmami, takimi jak owady, bezkręgowce, larwy, ślimaki oraz nasiona i zielenina. Ich obecność ma wpływ na populacje tych organizmów, stanowiąc element regulujący ich liczebność. Kiedy populacja kropiatek jest wysoka, przyczyniają się do ograniczenia ilości dostępnej dla nich pożywienia, co może wpłynąć na liczebność i dynamikę populacji owadów i innych bezkręgowców.

Z drugiej strony, kropiatki same są jednocześnie ofiarą drapieżników, które zajmują wyższe pozycje w łańcuchu pokarmowym. Inne ptaki drapieżne, jak jastrzębie czy sokoły, mogą polować na kropiatki jako jedno z wielu źródeł pożywienia. Ssaki drapieżne, takie jak lisy czy kuny, także mogą polować na kropiatki, szczególnie na jaja czy młode osobniki.

Podczas krótkiego urlopu w Biebrzańskim Parku Narodowym udało mi się zrobić krótkie nagranie kropiatki podczas posiłku.

Zwyczaje lęgowe

Kropiatki podczas lęgów są bardzo terytorialne i zaciekle bronią okolic swoich gniazd, które najczęściej ulokowane są na bagiennych kępach lub w okolicy pól uprawnych i łąk często zalewanych przez wodę. Gniazdo ukryte jest wśród suchych traw i turzyc, niemal zawsze w okolicy wody.

Gatunek ten wyprowadza jeden lub dwa lęgi, samica składa od 8 do nawet 14 małych żółtawych jaj udekorowanych brązowymi plamkami. Najczęściej pierwszy lęg rozpoczyna się w kwietniu, a drugi (jeśli do niego dochodzi) w czerwcu.

W lęg zaangażowani są oboje rodziców, wysiadywanie jaj trwa zazwyczaj około trzech tygodni. Wyklucie piskląt natomiast często nie jest jednoczesne. Od wyklucia pierwszego pisklęcia do ostatniego mogą upłynąć nawet 4 doby. W takich przypadkach samica zajmuje się wysiadywaniem jeszcze niewyklutych jajek, natomiast samiec opiekuje się i karmi już wyklute potomstwo. Pisklaki kropiatki pierwsze kroki poza gniazdem stawiają po upływie około 3 dni od wyklucia, natomiast codziennie wracają do niego na noc. Rodzice pomagają swoim dzieciom pozyskiwać pożywienie przez około 3 tygodnie. Młode kropiatki uzyskują zdolność do lotu w 7 lub 6 tygodniu życia.

Ochrona gatunkowa

Według kalkulacji BirdLife International światowa liczebność kropiatki to od 500 tysięcy do miliona dorosłych osobników. Trend populacji tego gatunku jest uważany za stabilny, z tego powodu Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN)³ uznaje go za gatunek najmniejszej troski.

W Polsce liczebność kropiatki szacuje się na około 3000, do 5000 tokujących samców. Są to dane z lat 2013–2018 podane w Raporcie z wdrażania Dyrektywy Ptasiej.⁴

Kropiatka – porzana porzana – jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową.⁵

Ciekawostki

• Kropiatka – porzana porzana – nazywana jest w naszym kraju kureczką nakrapianą, zgadnijcie dlaczego 😀
• Pomimo, że ptak ten faktycznie wygląda jak mała kura, genetycznie bliżej mu do żurawia.
• Kropiatka to ptak wędrowny, do Polski przylatuje w kwietniu i maju, na zimowiska odlatuje w okolicy września i października.
• Gatunek ten został wymieniony w Dyrektywie Ptasiej, głównie z powodu niszczenia jego siedlisk, czyli osuszania terenów podmokłych.

Bibliografia i przypisy

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kropiatka
2. Taylor, B.: Spotted Crake (Porzana porzana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive
3. Kropiatka – porzana porzana – Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) – https://www.iucnredlist.org/species/22692676/86160125
4. Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia.
5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).