Pliszka siwa – opis i występowanie gatunku

Pliszka siwa to ptak, którego w Polsce wiosną nie trudno spotkać. Są bardzo ruchliwe, żwawe, towarzyskie i chętnie żerują i gniazdują w naszym pobliżu. Myślę, że każdy z Was już widział pliszkę siwą, ale czy wiecie, który ze skrzydlatych wiercipięt to właśnie ona? Dziś dowiesz się jak żyje, gdzie występuje i co je – jako wisienkę na torcie zaserwuje garść ciekawostek! Zapraszam do lektury.

• Pliszka siwa – opis gatunku
• Wymiary
• Zachowanie
• Występowanie
• Biotop
• Migracje
• Czym żywi się pliszka siwa?
• Lęgi i gniazdo

Pliszka siwa – opis gatunku

Pliszka siwa (łac. Motacilla alba) to gatunek małego, wędrownego ptaka, najbardziej pospolitego z całej rodziny pliszkowatych. Można go rozpoznać po kontrastowym czarno białym upierzeniu, smukłej sylwetce i długim ogonie, którym co chwile kiwa. Wielkością pliszka siwa może przypominać wróbla, ale trudno je ze sobą pomylić.

Wymiary

• długość ciała – około 20 centymetrów
• rozpiętość skrzydeł – do 30 centymetrów
• masa ciała – około 24 gramów

Zachowanie

Jeśli po samym wyglądzie nie ma się pewności czy obserwowany ptak to właśnie pliszka siwa, wszelkie wątpliwości zazwyczaj rozwiewa zachowanie ptaka. Gatunek ten bardzo często widywany jest podczas żerowania na ziemi, po której biega niezwykle szybko w poszukiwaniu pożywienia.

Równie charakterystyczne jest ciągłe potrząsanie w górę i w dół, długim ogonem. Ruch ten można obserwować w praktycznie każdej sytuacji poza lotem, a ten również jest dość charakterystyczny u tego gatunku. Ptak ten lata lotem falującym, po kilku szybkich uderzeniach skrzydłami ptak wznosi się, aby chwilę później przebyć sporą odległość lotem ślizgowym, po którym następuje kolejna seria uderzeń skrzydeł.

Ptaka tego gatunku łatwo wypatrzyć kiedy szybko biega po ziemi (często widać je na brzegach zbiorników wodnych) lub siedzącego na wysokim odsłoniętym miejscu. Nie należą one do płochliwych, ale zachowują ostrożność.

Występowanie

Patki tego gatunku można spotkać niemal na całym obszarze Euroazji, teren ich występowania zaczyna się na zachodnim wybrzeżu Portugali, a kończy zachodnich krańcach Alaski. W Europie próżno jej szukać jedynie na kilku wyspach Morza Śródziemnego – Balearach, Korsyce i Sardynii.

W Polsce populacja pliszki siwej kalkulowana jest na około 610 – 920 tysięcy par lęgowych_¹. Ptaka tego można spotkać na terenie całego kraju, nawet w górach do 1500 metrów nad poziomem morza. Populacja tego gatunku w naszym kraju jest rozłożona dość równomiernie, ale największe skupiska notuje się na Mazurach i Podlasiu.

Migracje

Wiosenne migracje tego gatunku rozpoczynają się w marcu a kończą w kwietniu. Najczęściej ptaki te podczas migracji można spotkać na brzegach wód. Pomimo niewielkich rozmiarów ptaki te nie migrują w dużych stadach, najczęściej podróże na lęgowiska odbywają one pojedynczo lub w małych grupkach.

Przed migracją jesienną ptaki te zbierają się w małe stadka. Nocują one wówczas najczęściej w trzcinach razem z innymi pliszkami, szpakami oraz jaskółkami. Migracja na zimowisko trwa od sierpnia do września. Wędrują one na raczej niewielkie dystanse.

Biotop

Gatunek ten nauczył się korzystać z bliskości człowieka, dlatego często można spotkać go w pobliżu zabudowań. Mogą to być zabudowania wiejskie, ale pliszki te spotykane są również w centrach dużych miast. Równie często gnieżdżą się one w okolicy zbiorników i cieków wodnych. Nie są to jednak jedyne miejsca, w których można spotkać pliszkę siwą – uważny obserwator może wypatrzeć je także na łąkach, polach, ugorach czy na plaży.

Czym żywi się pliszka siwa?

Ptaki te najczęściej szukają pożywienia na ziemi, ale potrafią również łapać owady w locie, np. motyle. Ich ulubioną pozycją w menu są jednak małe owady, komary, pędraki, muchy, chrząszcze. Żerujące pliszki to dość częsty widok na polach, szczególnie chwilę po orce. Pomimo małych rozmiarów pliszka siwa jest dość wojowniczym ptakiem wykazującym agresywne zachowania względem intruzów na zajętych przez nią terytoriach.

Lęgi i gniazdo

Lęgi tego gatunku rozpoczynają się od razu po przylocie i trwają zazwyczaj do maja. Zajęte terytoria lęgowe są jeszcze bardziej energicznie bronione niż żerowiska. Ptaki te nie mają mocno sprecyzowanego miejsca na gniazdo. Czarkę uwitą przez parę pliszek można spotkać w naprawdę niespodziewanych miejscach – pod dachami, w pęknięciach muru, półotwartych dziuplach, pęknięciach pni drzew, załomach, w wydrążonych dziurach pod korzeniami drzew, w stosach kamieni czy w nieużywanych przedmiotach pozostawionych przez ludzi np. starych garnkach czy w wyrzuconym wiadrze.

Gniazdo budowane jest zarówno przez samca i samicę. Jest to konstrukcja przypominająca miseczkę z traw, łodyg, liści i korzeni. Wnętrze najczęściej usłane jest miękkimi materiałami jakie zdołają znaleźć ptaki – piórami, sierścią, mchem.

Podczas jednego zniesienia samica składa od 4 do 6 białych, szarawych lub bladoróżowych nakrapianych jaj. Wysiadywaniem ich zajmuje się wyłącznie samica przez okres około 2 tygodni. Wyklute pisklęta dokarmiane są przez obojga rodziców. W sezonie lęgowym trwającym od kwietnia do sierpnia para może wyprowadzić nawet 3 lęgi.

Ochrona gatunkowa

Motacilla alba jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową². Według danych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten zaliczany jest do kategorii – LC – najmniejszej troski³.

Ciekawostki

• Według aktualnych danych Międzynarodowego Komitetu Ornitologicznego w tym gatunku wyróżnia się 9 podgatunków:
  1. pliszka czarnogrzbieta (Motacilla alba lugens)
  2. pliszka białogardła (Motacilla alba leucopsis)
  3. pliszka białolica (Motacilla alba baicalensis)
  4. pliszka brytyjska (Motacilla alba yarrellii)
  5. pliszka czarnoucha (Motacilla alba alboides)
  6. pliszka marokańska (Motacilla alba subpersonata)
  7. pliszka maskowa (Motacilla alba personata)
  8. pliszka północna (Motacilla alba ocularis)
  9. pliszka siwa (Motacilla alba alba)
• Motacilla alba to najbardziej pospolity ptak w Europie (nie mylić z liczebnością – zięba zwyczajna jest czterokrotnie bardziej liczna).
• Gniazdo pliszki siwej jest jednym z ulubionych celów podrzucającej jaja kukułki.
• Rytmiczne potrząsanie ogonem u pliszek doczekało się polskiego powiedzenia – „Każda pliszka swój ogonek chwali”

Przypisy:

1. Na podstawie danych MPPL – Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych za lata 2008 – 2012.
2. Ścisła ochrona gatunkowa – lista zwierząt podlegających ochronie w Polsce – przygodyprzyrody.pl
3. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody – https://www.iucnredlist.org/species/22718348/137417893
4. https://www.researchgate.net/publication/229910982_The_social_behavior_of_the_White_Wagtail_Motacilla_alba_alba_wintering_in_Israel
5. http://ornis-polonica.pl/_pdf/OP_2021_3/02.pdf