Muchołówka szara (Muscicapa striata) to mały niepozorny ptak, z którego sąsiedztwa często mogą się cieszyć osoby mieszkające w niedalekiej odległości od lasu, parku czy większych zadrzewień. Jak sama nazwa tego gatunku wskazuje muchołówka szara jest szara i łowi muchy 😉 Jest więc naszym nieocenionym naturalnym sojusznikiem w walce z kąsającym robactwem. W dzisiejszym artykule dowiecie się więcej na temat tego małego, ale przecudnego ptaka. Przed Wami muchołówka szara.

Muchołówka szara - Muscicapa striata
Muchołówka szara – Muscicapa striata

Muchołówka szara – opis wyglądu

Pomimo, że muchołówka szara wygląda na niewielkiego ptaka, jest ona największym spośród europejskich przedstawicieli rodziny muchołówek. U tego gatunku nie występuje dymorfizm płciowy, więc jedynym sposobem na rozróżnienie samca od samicy jest wsłuchanie się w śpiew samca.

Muchołówka szara ubarwiona jest oliwkowoszaro lub brudnoszaro. Ciemnoszare upierzenie na wierzchu ciała i ogonie mocno kontrastuje z kremowoszarym brzuchem. Bystre czarne oczka wypatrują ofiar, które szybko kończą żywot w matowym brązowoszarym dziobie. Na czole, wierzchu głowy, karku i piersi można dostrzec kreskowanie w kolorze… ciemnoszarym – a jakże.

Jest to gatunek wielkością porównywalny do rudzika. Często jest również mylony z wróblem, jednak tutaj już na pierwszy rzut oka można rozróżnić te gatunki, gdyż muchołówka szara ma dużo bardziej smukłą sylwetkę.

muchołówka szara - Muscicapa striata
Muscicapa striata

Wymiary:

  • Długość ciała – około 14 centymetrów
  • Rozpiętość skrzydeł – od 23 do 25 centymetrów
  • Długość ogona – 6 centymetrów
  • Masa ciała – od 15 do 18 gramów.

Muchołówka szara – występowanie

Muchołówki szare podczas okresu lęgowego można spotkać w niemal całej Europie i środkowej Azji. Ponieważ ptak ten żywi się głównie owadami migruje na spore odległości do miejsc, w których tego pokarmu nie brakuje. Na swoje zimowiska muchołówka szara wybiera tereny środkowej i południowej Afryki. Migracje w kierunku obszarów lęgowych odbywają się w kwietniu i maju, natomiast już w sierpniu i wrześniu ptaki te wracają na zimowiska. Jak dotąd nie stwierdzono prób zimowania w Polsce.

Muchołówka szara
Muscicapa striata

W Polsce, na terenach nizinnych, w okresie od kwietnia do września jest to średnio liczny gatunek. Najrzadziej można je spotkać w górach. Największa wysokość, na jakiej je spotkano to 1100 metrów nad poziomem morza. Jej liczebność w Polsce szacuje się na około 210–380 tysięcy par lęgowych (dane szacunkowe na podstawie Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych za lata 2008 – 2012, źródło: Wikipedia).

Zastanawiasz się gdzie wybrać się na ptaki – Przewodnik – Gdzie na ptaki – Lubelszczyzna

Biotop:

Muchołówka szara na miejsca gniazdowania wybiera zazwyczaj tereny pobliskie różnego rodzaju zadrzewień. To co powinno nas bardzo cieszyć to fakt, że ptak ten bardzo chętnie lęgnie się w pobliżu ludzkich zabudowań utworzonych właśnie w pobliżu zadrzewień – lasów, parków, ogrodów, sadów. W Europie najczęściej można spotkać je na terenach wiejskich i rolnych.

Muchołówka szara zdjęcie
Muscicapa striata

Gniazdo muchołówki szarej

Muchołówka szara buduje swoje półotwarte gniazdo w trudno dostępnych miejscach. Mogą to być zakamarki zabudowań (najczęściej na krokwiach lub pod sufitem), w szczelinach popękanych drzew i płytkich dziuplach. Najczęściej gniazdo znajduje się na wysokości około 3 metrów. Za budowę gniazda odpowiada samica, która skrzętnie wije otwartą czarkę ze traw, mchu, włosia, piórek i porostów.

Czym żywi się muchołówka szara?

Jak nietrudno się domyślić muchołówka szara gustuje w owadach, jej głównym przysmakiem są muchówki, ale chętnie „wrzuci na ruszt” też błonówki, ważki i chrząszcze. Swoje polowania zazwyczaj przeprowadza z wysoko ulokowanej czatowni, skąd wypatruje przelatujących owadów. Kiedy ptak namierzy swoją ofiarę zwinnie zrywa się do lotu, aby szybko ją pochwycić w specjalnie przystosowany do tego typu polowania dziób i wrócić do swojej czatowni.

muchołówka szara

Pomimo swojej specjalizacji w polowaniu w locie równie częstym widokiem jest ptak tego gatunku żerujący na ziemi lub zbierający pożywienie z łodyg, gałązek oraz liści. Dodatkowo, pomimo swojej nazwy i wyspecjalizowania w polowaniach na owady, muchołówki szare, rzadziej niż inne muchołówki, ale jednak w okresie letnim i jesiennym żywi się także jagodami.

Lęgi

Muchołówki szare do lęgów przystępują raz lub dwa razy w sezonie. Pierwszy lęg rozpoczyna się na początku maja, a jeśli warunki są odpowiednie para wyprowadza drugi lęg najpóźniej w czerwcu. Sezon lęgowy muchołówek szarych kończy się w lipcu.

W jednym lęgu samica składa 4-5 jaj w bladoniebieskim lub zielonkawym kolorze. Jajka są upstrzone rdzawobrązowymi plamkami. Z jaj pisklęta wykluwają się po mniej więcej dwóch tygodniach wysiadywania. Wysiadywaniem najczęściej zajmuje się samica, choć znane są przypadki kiedy samiec w tym pomaga. Najczęstszą jednak rolą samca w okresie wysiadywania jest zdobywanie pokarmu i dokarmianie przyszłej mamy.

Pisklęta opuszczają gniazdo po około 15 dniach od wyklucia. Rodzice jak w przypadku wielu innych gatunków ptaków nie przeganiają swoich młodych. Pisklęta nawet z pierwszego lęgu mogą zostać na terenie łowieckim swoich rodziców aż do jesiennej migracji na zimowisko.

Ciekawostki:

  • Muchołówka szara w odróżnieniu do wielu gatunków migrujących przed wylotem na zimowiska nie magazynuje tłuszczu. Jej umiejętności łowcy pozwalają wyżywić się wystarczająco podczas krótkich polowań w czasie migracji.
  • Gatunek ten jest świetnie przystosowany do łowienia owadów w locie. Służy ku temu dużo szersza niż u innych ptaków podstawa dzioba.
  • Muchołówka szara przed połknięciem swojej owadziej ofiary, często odłamuje jej skrzydła.
  • Samica muchołówki szarej jako spoiwa materiałów, z których wykonuje gniazdo używa pajęczyn.

Ochrona gatunkowa

Muchołówka szara jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Bibliografia i przypisy:

  • https://lfs-resources.s3.eu-west-2.amazonaws.com/ar10/LFS_Annual_Report_Vol_10_Part_15.pdf
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Mucho%C5%82%C3%B3wka_szara
  • http://ptaki.info/mucho%C5%82%C3%B3wka_szara
  • Tomiałojć L., Stawarczyk T., Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, Wrocław: PTPP „pro Natura”, 2003, s. 667–668
  • Ptaki Europy. Przewodnik ilustrowany, P. Sterry, R. Allen (ilustr.), E. Gola (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 348

Przeczytaj również artykuły o innych gatunkach ptaków:

Oceń treść
[Głosów: 28 Średnia ocena: 4.9]